Ik moet ongeveer 16 geweest zijn. Doof zijnde, had ik me tot dan geen zier aangetrokken van muziek. Oké, enerzijds was er dan wel de schaamtelijke uitzondering van “Tien om te Zien”, aangezien ouders en broer daarnaar keken en ik niet beter wist, en anderzijds was er ook wel de iets minder schaamtelijke platenkast van mijn vader, met de rode van de Beatles en de verzamelaars van Simon & Garfunkel en van Boudewijn de Groot, maar ook met veel verschrikkelijke hoezen met panfluitspelers en Duitse titels waar elke rechtgeaarde horende of dove puber instinctmatig een bloedhekel aan heeft). Zoveel jaar later kan ik me de beelden en geluiden van Silvy Melody (De wenende telefoon! Het belachelijke roze jurkje!), Willy Sommers (met Bea! Met Anne!), Bart Kaëll (de Marie-Louise!) helaas nog veel te goed voor de geest halen. Trauma. Ik ging in die tijd naar een “gewone” school (lees: er werd gesproken. Gebarentaal kende ik toen nog lang niet), en de schoolpauzes, avonden, weekends en vakanties werden volgepropt met een heleboel activiteiten waar vooral niet te veel communicatie voor nodig was.
Maar kleine kinderen worden groot, en mijn vrienden kregen steeds meer interesse voor heuse groepsgesprekken over allerhande puberteitsperikelen op de speelplaats, zoals die vermaledijde meisjes al die jaren voordien al deden. En ik probeerde mee te doen. Ik wist het eigenlijk al veel eerder, maar toen kon ik het nog wegstoppen achter sport en spel: tussen al die horende mensen kon ik niet mee. Identiteitscrisis, iemand?
Later is dat nog dik in orde gekomen, maar wist ik veel op dat moment. Thuis groeide ik op in een zeer beschermende omgeving, met ouders die alles deden wat in hun mogelijkheden lag om mij het gevoel te geven dat ik erbij hoorde. Op school ging alles ook allemaal vlot: fijne vriendjes om mee te spelen, verslaafd aan lezen. Een broer die ik als speelgoed kon gebruiken. Accepteren dat de leerkracht begrijpen er soms niet in zat, en het dan maar op mijn ééntje studeren. Everything was fine. Tot ik dus 16 werd.
Onnodig te zeggen dat ik toen best een harde tijd meemaakte, vol zelfmedelijden en bij momenten vast ook wel wanhoop. In die tijd had ik één goede vriend bij wie ik mijn hart kon uitstorten (en nog steeds, zoveel jaar later). Maar ik kwam er niet echt mee verder.
Op één of andere – in mijn herinnering zonnige- dag lag ik thuis in de TV wat heen en weer te zappen. Digitale TV was toen nog onbestaande, en namiddagprogramma’s waren vaak heel wat slechter dan nu. Kwam ik op MTV terecht, waar net een videoclip (jaja, toen zonden ze op MTV nog videoclips uit!) opstartte. En, ongezien in die tijd, het leek wel ondertiteld. Het was de clip van Everybody Hurts. Ik kende R.E.M. al van naam door rondslingerende CD’s van hun albums “Automatic for the People” en “Out of Time” in het klaslokaal, maar verder zei die groep me helemaal niets. Ik raakte gefascineerd en bleef verder kijken tot de clip opnieuw tevoorschijn kwam (in tussentijd kreeg ik een korte cursus “muziek uit het begin van de jaren ’90” erbovenop). Het begon me te dagen dat sommige regels wel degelijk overeenkwamen met de klanken die ik hoorde, maar bij andere klopte er schijnbaar dan weer geen jota van. En dat frustreerde. Niet veel later vroeg ik dan ook aan die ene bijzondere vriend of hij de tekst niet eens wou opschrijven voor mij. Hij heeft dat gedaan, en ik zette me opnieuw voor de televisie (mijn CD-collectie was op dat moment beperkt tot Tien om te Zien Deel 3 en 4. Of iets even macabers, dus moest ik wel wachten op de TV).
Ik werd geraakt zoals ik niet wist dat muziek iemand kon raken. En het ging over mij. Die tekst, samen met die melodieën die ik na enkele keren beluisteren steeds beter kon vatten, haalde me helemaal ondersteboven. De eerste regels trokken me al mee, en het bleef maar duren.
When the day is long. And the night,
the night is yours alone.
When you think you’ve had to much
of this life, well hang on.
Het was het prille begin van zoeken. In pre-internet- en iPhone-tijden zat er niets anders op dan de CD te gaan kopen met de zuurverdiende spaarcenten, nadien naar de bibliotheek te trekken in de hoop er de teksten aan te treffen in de videotheek. Wat meestal niet het geval was. Het bleef frustreren, en al gauw bloedde de liefde een beetje dood (want R.E.M. stak toentertijd geen songteksten bij hun CD, tot mijn grote onbegrip). Ik hield me toen maar bezig met de andere muziek te ontdekken (want mijn interesse in wat muziek kon doen was toen wél gewekt), wat een chaotische bedoening werd van liedjesteksten zoeken in de map van mijn gitaarspelende vader of in de bibliotheek – afdeling songboeken, ze te lezen en al dan niet goed te keuren, om pas daarna de bijhorende muziek te gaan zoeken in de bakken van de uitleendienst van de Mechelse bibliotheek. Volgens mij een heel rare manier van muziek leren kennen, en het gevolg was dan ook een totaal ongestructureerde geschiedenis van de muziek, gaande van Aretha Franklin, Otis Redding, the Sax Recordings, Neil Diamond (Jonathan Livingston Seagull!) over de Eagles, Crowded House, Boudewijn de Groot en Bob Dylan tot helemaal bij ABBA (nog altijd is Super Trouper mijn ga-uit-de-bol-nummer) . En ik bleef kijken in de bakken of de teksten van R.E.M. al beschikbaar waren. Quid non.
Dan maar naar de universiteit, waar die R.E.M.-interesse in de computerzaal van de faculteit Wetenschappen opnieuw begon op te bloeien. In die zaal was het nieuwe interwebspeeltje dat algauw de wereld zou veroveren zomaar vrij te betreden. En via de toenmalige summiere zoekmachine had ik in een mum van tijd de teksten gevonden. Van alle CD’s die tot dan toe uitgekomen waren. Onnodig om te zeggen dat ik toen toch een paar lessen gebrosd heb. “Losing My Religion” of “Cuyahoga” proberen te ontcijferen leek me stukken interessanter dan Differentiaalmeetkunde. Het gaat te ver om te zeggen dat R.E.M. ervoor gezorgd heeft dat ik grandioos gebuisd was in mijn eerste jaar Natuurkunde aan de unief, maar dat het me meer van de cursussen heeft weggehouden dan gezond was, staat buiten kijf. En ik wou ze zien.
Mijn wens werd verhoord toen Michael, Peter, Mike en Bill neerstreken op Torhout-Werchter in het kader van hun Monster-tournee. Ik stond veel te ver achterin (want wou ook The Cranberries zien. Zombie, weetuwel, dat liedje dat ondertussen als oorwurm in de plooien van de geschiedenis verdwenen is), had geen idee wat ze speelden (want was de vrienden met wie ik gegaan was in de massa kwijtgeraakt. En het was überhaupt veel te donker om te kunnen zien wat ze zeiden daar in het midden van de wei. Next times should be better. And they were. ’99 (de gietende regen! de continue bliksem! de extra lange setlist! Mike en Michael die de regen ook opzochten!) was al beter wegens dichterbij en vrienden in de buurt die heel wat liedjes kenden, en de daaropvolgende vijf concerten ben ik op voorhand met de nodige dosis lef (en ook dankzij het lef van een vriend, die eerste keer in Amsterdam) aan de setlists geraakt voor de start van het optreden. Onnodig te zeggen dat het heerlijke ervaringen waren, met alle teksten op voorhand thuis uitgeprint en op volgorde in een map gestoken, kwestie van zeker het hele concert méé te hebben. Klinkt angstaanjagend, nee?
Het deed me dan ook pijn te merken dat de grote massa niet meer volgde. Sommige CD’s waren maar matig, oké (remember Reveal), maar welke groep had nu geen uitschuivers? Mijn missioneringsdrang nam waarschijnlijk bij momenten onrustwekkende proporties aan (als mensen na zoveel jaar op facebook zeggen dat het eerste waar ze aan dachten toen ze hoorden dat R.E.M. ermee opgehouden was, bibi was, dan is dat wel even slikken), maar het was sterker dan mezelf. Ik kende (en ken nog steeds) geen enkele band die zulke mooie melodieën en teksten met elkaar in harmonie kan brengen. Enfin, de wereld volgde misschien niet meer, maar voor mij bleven ze dé band. Dat nam echter niet weg dat de melodieën de stemmen soms flink in de weg stonden. Schitterende melodieën als Flowers of Guatemala en Me in Honey bleven (wegens ook nooit live gespeeld als ik erbij was) voor mij een prachtige melodie zonder tekst, tot YouTube aan de beurt was om het internet te veroveren. Amateur- en professionele opnames van optredens in HongKong of Milaan lieten me toe om voor het eerst ook deze laatste missing links in hun oeuvre in te vullen. De cirkel was rond.
En vorige week heeft R.E.M. beslist dat ook voor hen de cirkel rond is. Het ga hen goed. Bedankt.
Under A Tree 